William Landay: Διπλή παγίδα

Ο Λόουερι το σκέφτηκε για λίγο. «Μπεν, είμαι παλιός δικηγόρος. Ξέρεις τι λέει ο δικαστής στους ενόρκους στο τέλος κάθε δίκης; Τους λέει ότι πρέπει να βρουν τον κατηγορούμενο ένοχο ‘‘πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας’’. Σκέψου το αυτό, ‘‘πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας’’. Όχι πέραν πάσης αμφιβολίας. Πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας. Βλέπεις λοιπόν ότι δεν υπάρχει ποτέ βεβαιότητα εκατό τοις εκατό. Η αμφιβολία εμπεριέχεται στο σύστημα. Είναι υπέροχο σύστημα, αλλά η διαχείρισή του γίνεται από ανθρώπους κι έτσι θα υπάρχουν πάντα αμφιβολίες και σφάλματα. Πρέπει να το δεχτούμε αυτό δεν έχουμε επιλογή. Κανείς μας δεν έχει το μονοπώλιο της αλήθειας, κανείς μας δεν έχει τρόπο να δει τι πραγματικά συνέβη στο παρελθόν. Κοιτάζουμε τα τεκμήρια, κάνουμε την καλύτερη εικασία μας και προσευχόμαστε να έχουμε δίκιο. Είναι μια τεράστια ευθύνη Μπεν…

Ο Μπεν Τρούμαν είναι διοικητής σε μια μικρή επαρχιακή κωμόπολη του Μέιν, το Βερσάιγ. Κατά τη διάρκεια μιας τυπικής περιπολίας, ο Μπεν ανακαλύπτει το πτώμα ενός εισαγγελέα από τη Βοστόνη. Αρχικά η επίσημη θέση της αστυνομίας είναι ότι η δολοφονία έγινε από έναν σεσημασμένο γκάγκστερ, αλλά ο Μπεν φτάνει στο συμπέρασμα ότι κάποιοι ήθελαν να ξεφορτωθούν τον εισαγγελέα επειδή είχε ξεθάψει την υπόθεση μιας δολοφονίας που είχε γίνει πριν δέκα χρόνια. Μεταβαίνει στη Βοστόνη, για να παρακολουθήσει από κοντά την υπόθεση. Καθώς στα στοιχεία δείχνουν προς όλες τις κατευθύνσεις η καλοστημένη παγίδα γύρω από τον Μπεν κλείνει και ο χρόνος λιγοστεύει. Σ’ ένα κόσμο όμως διαφθοράς και εξαπάτησης, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Το φινάλε θα έρθει με τον πιο απρόσμενο τρόπο…

Η «Διπλή παγίδα» με την αυτοδιηγητική αφήγηση – σε όλο το μυθιστόρημα η αφήγηση γίνεται σε πρώτο ενικό πρόσωπο, από τον κεντρικό ήρωα της ιστορίας – από τις πρώτες σελίδες μας επιτρέπει να ψηλαφήσουμε πρόσωπα και καταστάσεις μέσα από ένα περιορισμένο οπτικό πεδίο, αυτό του πρωταγωνιστή Μπεν Τρούμαν. Αποτελεί έναν από τους συνηθισμένους αφηγηματικούς τρόπους εντούτοις, όπως θα διαπιστώσετε, εδώ δεν είναι παρά μια έντεχνη προσπάθεια που εξυπηρετεί το μυστήριο και τη συσκότιση της αλήθειας. Ο Landay δεν θέλει απλώς να μας «δυσκολέψει», ταυτίζοντας την εστίασή μας στα συμβάντα με εκείνη του αφηγητή: θέλει εσκεμμένα να μας καταστήσει ανίκανους για οποιαδήποτε μαντεψιά περί την λύση του γρίφου. Τα καταφέρνει περίφημα. Τι κι αν στα μισά περίπου του βιβλίου, αρχίζουμε να βεβαιωνόμαστε για τον αυτουργό της πρώτης ανθρωποκτονίας, πριν από δέκα χρόνια; Το βασικό ερωτηματικό, για το δολοφόνο που αναζητούν οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, δεν υποχωρεί παρά μόνο στις τελευταίες σελίδες.

Ο Landay έχει σπουδάσει νομικά και έχει εργαστεί ως βοηθός εισαγγελέα. Αυτή του η νομική παιδεία δεν θα μπορούσε παρά να αφήσει το στίγμα της στην γραφή του. Δεν λείπουν από τις σελίδες του, οι αναφορές σε διάφορα διαχρονικά ηθικοπλαστικά διλήμματα με τα οποία έχει αναμετρηθεί η φιλοσοφία του δικαίου. Σε αυτή τη δίνη ψέματος και αλήθειας, συγκάλυψης και αποκάλυψης, τα ανθρώπινα δικαιώματα δοκιμάζονται και οι ιθύνοντες δεν διστάζουν να ακολουθήσουν την «παρακαμπτήρια οδό» ώστε να εξαγάγουν ένα λογικό (και όχι απαραιτήτως το σωστό) συμπέρασμα για τα γεγονότα. Οι ύποπτοι εναλλάσσονται με τους υπεράνω πάσης υποψίας με χαρακτηριστική ένταση. Η κυνηγημένοι από ένα σημείο και μετά κυνηγούν. Όλα αυτά, ενώ τους βλέπουμε να πραγματοποιούν αδιέξοδες ηθικές επιλογές, εντός ενός διεφθαρμένου σκηνικού.

Ο συγγραφέας αναπαράγει με ζωηρά χρώματα ένα άκρως ρεαλιστικό αστικό τοπίο. Η μεγαλούπολη, οι υποβαθμισμένες συνοικίες, οι ντίλερ, το αστυνομικό τμήμα, η δικαστική αίθουσα, οι πρωταγωνιστές κι οι δευτεραγωνιστές – ο καθένας με τη συμβολή του στο γρίφο. Φανταστικοί χαρακτήρες με ανάγλυφο προφίλ, αιματηρές σκηνές, μια δικαιοσύνη που αποδίδεται κυρίως στο «πεζοδρόμιο» και ένα χιούμορ πάντα παρόν, εκεί που χρειάζεται για να εκτονωθεί το σασπένς και το συγκρουσιακό κλίμα. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ένας συμπαθητικός επαρχιώτης – και κάπως αφελής – μπάτσος, δεν είναι ό, τι πιο καινοτόμο για αστυνομικό μυθιστόρημα, κάτι που ωστόσο δεν ενοχλεί ιδιαίτερα σε μια περίτεχνη πλοκή με τόσο απρόσμενο τέλος.

Η «Διπλή παγίδα», ένα βιβλίο που μετράει ήδη δέκα χρόνια ζωής, έφτασε επιτέλους και στα μέρη μας (μεταφρασμένο από τον Γιώργο Μπαρουξή) και αναμένεται να συναρπάσει. Αν είστε λάτρεις των αστυνομικών, σπεύσατε να το αγοράσετε. Αν πάλι όχι, να μια θαυμάσια ευκαιρία να γίνετε.

William Landay

Διπλή παγίδα

Εκδόσεις Διόπτρα