Ως ρεπόρτερ στην εφημερίδα Απογευματινός Τύπος, η Άνικα Μπένγτζον λαμβάνει μια ανώνυμη πληροφορία για τον φόνο δύο αντρών σ' ένα μεγάλο λιμάνι της Στοκχόλμης. Η πηγή της Άνικα στην αστυνομία, ο επιθεωρητής Κιου, υποψιάζεται ότι τα θύματα ήταν μέλη της γιουγκοσλαβικής μαφίας. Αφού το άρθρο της για τους φόνους δημοσιεύεται, η ρεπόρτερ δέχεται ένα ακόμα σχετικό τηλεφώνημα από μια γυναίκα που της συστήνεται ως Αΐντα. Την πληροφορεί ότι ένα φορτηγό που περιέχει τσιγάρα αξίας πενήντα εκατομμυρίων σουηδικών κορόνων έχει εξαφανιστεί και ζητάει απεγνωσμένα τη βοήθειά της: η Αΐντα προσπαθεί να γλιτώσει από τον διώκτη της, τον Ράτκο, τον άνθρωπο που ελέγχει όλο το λαθρεμπόριο τσιγάρων της γιουγκοσλαβικής μαφίας στη Σκανδιναβία. Η Άνικα έχει τη λύση: το ίδρυμα «Παράδεισος», που προσφέρει τη δυνατότητα σε όσους έχουν δεχτεί απειλές κατά της ζωής τους να κρυφτούν από τους πάντες. Ωστόσο ούτε ο «Παράδεισος» ούτε η αθώα Αΐντα είναι αυτό που φαίνονται...
Μετά το «Studio Sex», η δεύτερη περιπέτεια της δημοσιογράφου Άνικα Μπένγτζον κυκλοφορεί και στην Ελλάδα. H ηρωίδα, δημοσιογράφος στο επάγγελμα (και ίσως alter ego της ίδιας της συγγραφέως), είναι μια «κανονική» ηρωίδα, χωρίς τα κουσούρια που χαρακτηρίζουν τους κεντρικούς χαρακτήρες άλλων Σκανδιναβών συγγραφέων αστυνομικού μυθιστορήματος: με βασικά της όπλα την ευστροφία και το καλώς εννοούμενο θράσος επιλύει υποθέσεις που οι κατ’ επάγγελμα ντετέκτιβ αδυνατούν να επιλύσουν. Η Marklund τηρεί σταθερά μερικούς βασικούς άξονες στην θεματική των βιβλίων της, που είναι ως επί το πλείστον η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση των γυναικών, η καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών κτλ. Αν και η ίδια έχει τονίσει – στην παρουσίαση του βιβλίου στην Ελλάδα – πως υπάρχει διάκριση ανάμεσα στα «νότια» μυθιστορήματα (όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει η κοινωνία) και στα «βόρεια» (όπου η έμφαση δίδεται στην ψυχολογία των ηρώων, ιδιαίτερα των «κακών»), θεωρεί εντούτοις πως τα βιβλία της ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, αφού πιστεύει πως η κοινωνία σε πολύ μεγάλο βαθμό κατευθύνει ή υπαγορεύει τις πράξεις των ανθρώπων.
Το εν λόγω μυθιστόρημα είναι καλογραμμένο και η ιστορία προχωρά με ζωηρό βηματισμό. Τοποθετημένο (και αυτό) στη Στοκχόλμη, ρίχνει μια φευγαλέα ματιά στην καθημερινότητα τω Σουηδών αλλά και στον τρόπο που λειτουργεί σ’ εκείνα τα μέρη το εργασιακό περιβάλλον (και μάλιστα εκείνο μιας εφημερίδας). Η ηρωίδα, πέρα από την αναζήτηση της αλήθειας, έχει να αντιμετωπίσει την προκατάληψη λόγω φύλου και την αρνητικότητα των συναδέλφων, γεγονός που καθυστερεί την ανέλιξη της στην εφημερίδα. Όλα αυτά ενώ προσπαθεί να ανταπεξέλθει στα οικογενειακά προβλήματα που ορίζουν την ψυχοσύνθεση και καθοδηγούν τις αποφάσεις και τη δράση της. Τούτο το μίγμα μια δυναμικής, σχεδόν πάντα άφοβης επαγγελματία και μιας γυναίκας θλιμμένης και πιεσμένης από τις προσωπικές περιστάσεις, καθώς και η άνεση με την οποία περνά από τη μία ψυχολογία στην άλλη, καθιστά την πρωταγωνίστρια υπέροχα γήινη και αν μη τι άλλο ερωτεύσιμη. Το γεγονός μάλιστα, ότι η συγγραφέας άντλησε το μυθοπλαστικό εύρημα του ιδρύματος «Παράδεισος» από ένα παρόμοιο περιστατικό στη δική της δημοσιογραφική καριέρα, αυξάνει το ενδιαφέρον για το προφίλ της ηρωίδας, προκαλώντας μας να αναρωτηθούμε πόσο από το χαρακτήρα της Marklund συναντάμε στην Μπένγτζον.
Όπως σε πολλά σκανδιναβικά αστυνομικά μυθιστορήματα, έτσι και στον «Παράδεισο» οι παθογένειες της εγχώριας κοινωνίας – η ζωή της οποίας σε εμάς τους νότιους φαντάζει ιδανική και απροβλημάτιστη – βγαίνουν στο προσκήνιο. Η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων, των φτωχών, οι δυσχέρειες του γυναικείου φύλου στον εργασιακό τομέα, η τυποποιημένα προκατειλημμένη συμπεριφορά των προϊσταμένων ανδρών απέναντί τους, ο τρόπος με τον οποίο τα σουηδικά νοσηλευτικά καταστήματα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ασθενών, είναι σημεία που θα σας κάνουν να αναιρέσετε πολλά από τα στερεότυπα που έχετε κατασκευάσει για τους Σουηδούς. Ένα διαφορετικό πρόσωπο αυτής της πολιτείας αναδύεται στις σελίδες της Marklund και οφείλετε να μην το προσπεράσετε.
Ένα πλεονέκτημα αυτού του βιβλίου έγκειται στο ότι διαβάζεται αυτόνομα, παρότι αποτελεί κομμάτι μιας σειράς ιστοριών με την συγκεκριμένη ηρωίδα. Αν εξαιρέσουμε μερικά σημεία όπου η πλοκή καθυστερεί δίχως λόγο με ανούσιες επαναλήψεις συμβάντων και κλισέ διαλόγους, έχουμε να κάνουμε με ένα άρτιο αστυνομικό μυθιστόρημα που ενδεχομένως αφορά και αναγνώστες πέραν από τους λάτρεις του είδους. Η ηθική, η καθημερινή πολιτική και η αναζήτηση της αλήθειας σε έναν επιμελημένο συνδυασμό. Τι λέτε;
Liza Marklund
Παράδεισος (μετ. Νίκη Προδρομίδου)
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Comments